2011, Cilt 18, Sayı 2, Sayfa(lar) 001-016
Hemşirelerin Sosyotropi-Otonomi Kişilik Özellikleri ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi
Ar. Gör. Bahanur MALAK1, Prof. Dr. Besti ÜSTÜN2
1Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü, Ankara, Türkiye
2Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, İzmir, Türkiye
Anahtar Sözcükler: Tükenmişlik, sosyotropi, otonomi, kişilik özelliği, hemşirelik

Amaç: Çalışma, hemşirelerin sosyotropi-otonomi kişilik özellikleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Veri toplamada hemşireleri tanıtıcı bilgi formu, Şahin ve arkadaşlarının (1993) geçerlilik ve güvenirlilik çalışmasını yaptığı Sosyotropi-Otonomi Ölçeği, Ergin'in (1992) geçerlilik ve güvenirlilik çalışmasını yaptığı Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama ve Pearson Korelasyon Analizi kullanılmıştır.

Bulgular: Hemşirelerin iş ortamında en çok karşılaştıkları ilk üç stresör; iş yükü, hasta yakınları ve ekip üyeleri ile çatışma olarak saptanmıştır. Hemşirelerin tükenmişlik alt boyutu duygusal tükenme ile sosyotropi-otonomi puan ortalamaları arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Tükenmişlik alt boyutu duyarsızlaşma ile sosyotropi puan ortalamaları arasında bir ilişki saptanmamıştır. Duyarsızlaşma ile otonomi puan ortalamaları arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Tükenmişlik alt boyutu kişisel başarı ile sosyotropi puan ortalamaları arasında bir ilişki saptanmamıştır. Kişisel başarı ile otonomi puan ortalamaları arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır.

Sonuç: Sosyotropi-otonomi kişilik özelliklerinin tükenmişliği etkilemesi nedeniyle hemşirelik eğitim programlarında, sadece otonominin değil sosyotropi-otonomi kişilik özelliklerinin birlikte geliştirilmesine yönelik ders programları ve ders içerikleri oluşturulması, hemşirelerde sosyotropi-otonomi kişilik özelliklerini birlikte geliştirmeye yönelik farkındalık eğitim programlarının düzenlenmesi ile tükenmişlik sendromunu önleme ve baş etmede bir strateji oluşturulması önerilmiştir.